dApp Nedir ? dApp Uygulamaları

Blockchain teknolojisinin gelişmesiyle birlikte günümüzde artık şirketler ve kullanıcılar merkezi olan geleneksel uygulamaları kullanmak yerine merkeziyetsiz platformları kullanmaya yöneliyor. Herhangi bir merkeze bağlı olan uygulamaların sahip olduğu kısıtlamalar ve güvenlik açıkları gibi problemler şirketleri ve kullanıcıları yeni teknolojiler ile buluşturuyor. Ayrıca şirketler hedeflediği kullanıcılar ile buluşmak ve etkileşim kurmak için geleneksel uygulamalara çok yüksek bütçeler ayırmak zorunda kalıyor.

Bu problemleri çözmek isteyen şirketler ve kullanıcılar tarafından merkezi olmayan uygulamalar her geçen gün daha fazla tercih edilir hale geliyor. Bu yazımızda ise günümüzde popüler hale gelen merkezi olmayan uygulamalar için kullanılan özel terimler olan Dapp platformlarını yakından inceleyeceğiz ve dapp nedir ? ve dapps nedir ? sorularına cevap vereceğiz.

Merkezi Olmayan Uygulama dApp Nedir ?

Merkezi olmayan uygulama (dApp), tek bir bilgisayar yerine bir blok zinciri veya eşler arası (P2P) bilgisayar ağında inşa edilen ve yürütülen dijital uygulamalara veya platformlara verilen isimdir. DApp uygulamaları bu özelliğinden dolayı tek bir kurumun kapsamı ve kontrolü dışında merkeziyetsiz olarak faaliyet gösterir.

DApps uygulamaların en önemli özellikleri arasında kullanıcı gizliliğinin korunması, sansür olmaması ve geliştirme esnekliği yer alır. Ancak bazı olumsuz özelliklere de sahiptir. Bu özelliklere örnek olarak; ölçeklenme problemi, yazılımsal ve kod değişiklikleri yapmadaki zorluklar yer verilebilir. Genellikle Ethereum blok zinciri üzerine inşa edilen DApps, güvenlik, finans ve eğlence dahil olmak üzere çeşitli sektörler için inşa edilebilir.

Merkezi Olmayan Uygulamaları (dApps) Örnekleri

DApp uygulamalarının temel amacı işlemlerdeki aracıyı ortadan çıkarmaktır. Örnek olarak yolcuları doğrudan araç sürücülerine bağlayan ve kesinti yapmayan bir dApp uygulaması inşa edilirse aradaki araç paylaşım şirketine ödeme yapmak zorunda kalmazsınız.

Bunun yanında Facebook ve Instagram gibi standart bir web platformları, bir otoritenin sahip olduğu ve platformun işleyişi üzerinde tam yetkisi olduğu uygulamalardır. DApps uygulamaları bir P2P ağında veya bir blockchain ağında inşa edlir. Dapps uygulamaları örnek olarak; BitTorrent, Tor ve Popcorn Time uygulamaları verilebilir. Bu uygulamalar bir P2P ağının parçası olan bilgisayarlarda çalışan, merkeziyetsiz uygulamalardır.

Tokenlar üzerinde, dApp halka açık, açık kaynaklı, merkeziyetsiz bir blok zinciri üzerinde inşa edilir ve herhangi bir otoritenin kontrolünden ve müdahalesinden etkilenmez. Örneğin, bir blockchain geliştiricisi herhangi bir kullanıcının mesaj paylaşabileceği Facebook benzeri bir dApp uygulamasını blok zinciri üzerinde inşa edebilir. Bu uygulamada bir kez mesaj paylaşıldıktan sonra, uygulama geliştiricisi dahil hiç kimse mesajları silemez.

Günümüzdeki dApp Uygulamalarının Kullanımları

DApps uygulamaları, günümüzde bir dizi işlev ve uygulamayı merkeziyetsizleştirmek ve otoritesiz hale getirmek için inşa ediliyor. Günümüzde dApp uygulamaları kullanıcılarına, finansal sözleşmelerden çok kullanıcılı oyunlara ve sosyal medya platformlarına kadar birçok alanda hizmet sağlıyor. DApp ayrıca tedarik zinciri yönetimi, kimlik doğrulama sistemleri, sağlık ve eğitim gibi birçok farklı endüstride kullanılmaktadır. Merkeziyetsiz olan uygulamaların hangisi olduğunu merak edenler için bunların başında Cardano, PancakeSwap, DFINITY, Zilliqa gibi örnekleri sıralayabiliriz.Ethereum tabanlı merkezi olmayan uygulamaları kullanmak için en popüler kripto para cüzdanı ise MetaMask’dır.

Ayrıca merkezi olmayan özerk kuruluşlar veya DAO’lar da bir tür dapp olarak görülebilir. DAO’lar ve dApp’ler şirket yöneticilerine ve hiyerarşilere ihtiyaç duymadan geleneksel bir organizasyonun işlevlerini yerine getirmek için akıllı sözleşme teknolojisini kullanmayı hedefliyorlar. DAO sistemlerinde, daha fazla kripto para birimine sahip olan üyelerin daha fazla oy sayısına sahip olduğu bir oylama sistemi bulunmaktadır. Bu sistemin altında yatan fikir ise bir DAO’ya daha fazla yatırım yapmış olan kullanıcıların, DAO’nun iyiliğini göz önünde bulundurarak oy kullanacağını tahmin etmesidir.

DApps Uygulamalarının Dezavantajları

DApp uyuglamaları merkeziyetli uygulamalara göre henüz başlangıç aşamasındadır. Bu nedenle belirli sorunlara ve bilinmeyenlere sahiptir. Dapp uygulamalarının altında yatan fonksiyonel özelliklerinin, uzun hesaplamalar gerektirmesi ve bir ağı aşırı yükleyerek ağ tıkanıklığına neden olması durumunda, uygulamaların ölçeklenme sorunu oluşturacağına dair sorular kripto para ekosisteminde dolaşmaktadır.

Bunun yanı sıra dapp uygulamalarının bir başka problemi ise, kullanıcı dostu bir arayüz geliştirme yeteneğinin kısıtlı olmasıdır. Geleneksel merkezi kurumlar tarafından geliştirilen platformların birçoğunun arayüzü, kullanıcısını uygulamayı kullanmaya ve uygulamayla etkileşimde bulunmaya teşvik eden bir kullanım kolaylığı beklentisine sahiptir. Kullanıcıların zaten popüler ve yerleşik uygulamalar yerine dApps’lere geçişini sağlamak, geliştiricilerin bir başka problemidir.

DApps’lerde yazılımsal değişiklikler yapmanın geleneksel uygulamalara göre zor olması başka bir problemdir. Bir dApp uygulaması piyasaya sürüldükten sonra, geliştirmeler yapmak, uygulamanın hatalarını veya güvenlik risklerini düzeltmek amacıyla güncellemelere ihtiyaç duyacaktır. Geliştiricilerin dApp’lerde gerekli güncellemeleri yapması zor olabilir çünkü blok zincirinde yayınlanan bir veri ve kodun değiştirilmesi oldukça zordur.

Birçok dapp uygulaması açık kaynaklı akıllı sözleşmeler ile piyasaya sürülmesinde dolayı bilgisayar korsanları hedefi haline geldi ve birçok popüler dapp’lerde hack saldırıları yaşandı.

Ayrıca kimlik avı saldırıları dApp’lerde de görüldü. Ek olarak, bazı dApp’ler, kullanıcıların cihazlarını tehlikeye atabilecek ve hassas bilgileri çalabilecek kötü amaçlı yazılım veya virüsleri dağıtmak için kullanılmıştır. Kullanıcıların dApp’lerle etkileşime girerken dikkatli olmaları ve gerekli özeni göstermeleri önemlidir, çünkü bu uygulamaların merkezi olmayan yapısı faillerin izlenmesini veya sorumlu tutulmasını zorlaştırabilir.

DappRadar’ın 2022 yılında paylaştığı raporda; dApp’leri etkileyen ve yaklaşık 48 milyar dolar kayba yol açan rekor düzeyde 312 saldırı ve güvenlik açığı olduğu paylaşıldı.

Bu yazımızda merkezi olmayan uygulamaları (dApp) yakından inceledik ve dapp nedir ? , dapps nedir ? sorularına cevap verdik. Kripto para ekosistemindeki gelişmeleri yakından takip etmek istiyorsanız sitemizin kripto para bloguna göz atabilirsiniz.