Php Nedir?
PHP, web geliştiricilerin bir projenin sunucu tarafında kullandığı genel amaçlı bir betik dilidir. Bu projeler genellikle web uygulamaları, statik web siteleri veya dinamik web siteleri olmaktadır.
PHP Nedir , web geliştiricilerin bir projenin sunucu tarafında kullandığı genel amaçlı bir betik dilidir. Bu projeler genellikle web uygulamaları, statik web siteleri veya dinamik web siteleri olmaktadır.
Eskiden PHP dilinin açılımı İngilizce olarak “Personal Home Page” diye anılırken artık “Hypertext Preprocessor“ biçiminde kullanılıyor. Yani “kişisel web sayfası” olan anlamı uzun süren geliştirmelerden sonra “hiper metin önişlemcisi” olarak anılmaya başladı.
PHP özgür bir yazılım dili olup sadece kendi lisansı ile dağıtılmaktadır. Bu lisans kullanım şartları kısmında GNU Genel Kamu Lisansı ile birebir örtüşmese bile, PHP tüm web sunuculara ve hemen hemen tüm işletim sistemlerine ücretsiz yüklenmektedir.
PHP tarihçesi
PHP, 1994 yılında öğrencilik yapan Rasmus Lerdorf’un kişisel web sayfasını kurmak için kullandığı C dilinde birkaç Common Gateway Interface (CGI) programları yazmasıyla başlamıştı.
Çok uzun zamanlar sonra Rasmus PHP için şunları diyecekti:
“Programlamayı gerçekten sevmiyorum ve bu aracı daha az kod yazabilmek için oluşturdum ki tekrar tekrar kullanabileyim.”
1. PHP 3 ve 4
1997 yılında Zeev Suraski ve Andi Gutmans tarafından temelleri atıldı ve halka açık testleri başlandı. 22 Mayıs 2000’de Zend Engine 1.0 tarafından desteklenen PHP 4 piyasaya arz edildi. Ağustos 2008 itibari ile de bu sürüm 4.4.9 versiyonuna güncellenmiştir. Günümüzde ise PHP 4 artık geliştirilmesi sonlandırıldı ve güvenlik güncelleştirmeleri de aynı zamanda yayın hayatına son verdi.
2. PHP 5
14 Temmuz 2004 tarihinde, piyasaya yeni çıkan Zend Engine 2 tarafından desteklenen PHP 5 piyasaya arz edildi. PHP 5, nesne yönelimli kodlama için geliştirilmiş destekleri, PHP Veri Nesneleri (PDO) uzantısı (veritabanlarına erişmek için hafif ve kararlı bir arayüz tanımlayan) ve sayısız çekirdek geliştirmesi gibi yeni özellikleri barındırıyordu. 2008 yılında ise PHP 5, geliştirilmekte olan tek kararlı sürüm oldu. 31 Aralık 2018 tarihine kadar geliştirilmeye devam eden PHP 5 bu tarihten itibaren güncelleştirmelerini durdurma kararı aldı.
3. PHP 6
PHP, kodlama dili düzeyinde yerel Unicode desteği bulunmadığı için bir çok geliştiri tarafından eleştiri aldı. Andrei Zmievski 2005 yılında Unicode özelliğini de PHP kütüphanesine yerleştirerek bir proje başlattı. PHP dünyasını umutlandıran bu gelişme ile, Unicode entegrasyonu için yeni bir plan ve yol haritası yer alacaktı, ancak 2014 yılı itibariyle hiçbiri kabul edilmedi.
4. PHP 7
2015 Yıllarının sonuna doğru geliştiriciler tarafından bir çok yeni özellikler eklenen PHP dilinin numaralandırılması için oylama yapıldı. Oylama neticesinde PHP 7 isminde karar kılındı.
Dmitry Stogov, Nikita Popov ve Xinchen Hui tarafından tekrar yazılan PHP ve yeni güncellemesi ile neredeyse tüm diller ile uyumluluğunu koruyarak Zend Engine’i yeniden aktive ederek PHP performansının üst düzeyde optimizesi amaçlamıştır.
5. PHP 8
Daha modern, hızlı ve stabil çalışan ve son sürümü olan PHP 8 internet dünyasına 26 Kasım 2020 tarihinde tanıtıldı. JIT (just in time) derleyici özelliği ile üstün teknolojilere erişen PHP 8 günümüz yazılım dünyasın da oldukça ses getirmiştir. Büyük proje boyutlarını oldukça küçülten parametreleri ile PHP 8 uzun yıllar kullanılacağı öngörülüyor.
PHP nasıl çalışır
PHP veritabanı ile beraber çalıştığı için C ve Java dilleri gibi herhangi bir derlenmeye ihtiyaç duymaz. PHP kodları ise sunucu tarafından derlenerek kullanıcıya HTML çıktısı gösterilmektedir. Ancak kullanıcı tarafından PHP kodları görülmez (backend), kullanıcıya, sunucuda derlenmek suretiyle HTML olarak yayın yapar. Kısaca PHP uzantısına sahip bir dosya oluşturursanız eğer, içerisinde HTML, CSS, Javascript ve PHP kodları ile beraber göreceksiniz. Uygulama esnasında PHP motoru dosyadaki bütün PHP kodlarını ayıklar. Sonrasında ayıkladıklarını çalıştırarak sonucu kod yazılımcısının istediği şekilde kullanıcıya gösterir.
Örnek olarak PHP dosyasına şu komutlarımızı yazarsak:
<html>
<head>
<title>PHP Denemesi</title>
</head>
<body>
<?php echo ‘<p>Merhaba Dunya</p>’; ?>
</body>
</html>
Karşımıza çıkan görüntü PHP’nin echo komutu ile beraber “Merhaba Dünya” yazısının bastırılması olacaktır.
Bu alıştırmamız amacı ise özel PHP etiketlerinin biçimini göstermektir. Örneğimizde yer alan <?php komutu ile yazılımımızın başlangıcını belirledik. Sonrasında PHP komutunu yazdık ve kapanış etiketi olan ?> kodunu kullanarak PHP derlemesinden çıktık. Elimizde bulunan HTML dosyasında bu methodu kullanarak istediğiniz her yerde PHP komutlarına girip çıkabilirsiniz.
PHP ile neler yapılabilir
PHP kullanarak;
- Dinamik sayfalar oluşturabilir
- Sunucuda dosya oluşturabilir, açabilir, okuyabilir, yazabilir, silebilir ve kapatabilir
- Form verilerini toplayabilir
- Çerez gönderebilir ve alabilir
- Veritabanınızda yer alan verileri ekleyebilir, silebilir, değiştirebilir
- Kullanıcı erişimini kontrol etmek için kullanılabilir
- Elinizdeki verileri şifreleyebilir
- Web tabanlı e-posta uygulamaları yazılabilir
- E-ticaret, dijital medya platformları ve sohbet sayfaları gibi dev platformları içeren projeler inşa edebilirsiniz.
PHP ile sadece HTML sayfalarına bağlı kalmadığınızı unutmayınız. Resim dosyalarının, PDF raporlarının ve hatta Flash imajlarının çıktısını alabilirsiniz. Ayrıca bir çok çıktı alabileceğiniz gibi XHTML ve XML gibi herhangi bir metnin çıktısını alabilirsiniz.
Aşağıda yer alan grafik php kullanan domain ve sunucuların sayılarını göstermektedir.
Şekil 1 – PHP etki alanlarının büyümesi
Kaynaklar