Yazılım ve yazılım çeşitleri, temel olarak bilgisayar içerisinde nasıl çalışacağını söylemekte olan komutların ve verilerin tümüne denir. Bir bilgisayar da iki ana unsur olan yazılım ve de donanım, fonksiyonel olmak açısından birbirine bağlı iki unsurdur. Bilgisayar da bulunan parçalar donanım olurken bu parçaların her biri ise yazılım ile işlevsel hale gelmektedir. Bu işlevsellik durumu farklı olan amaçlara hizmet etmesi için yazılım programları ve kodlar oluşturur.

Kullanıcılar, kullanmakta oldukları uygulamalar ya da bilgisayar programlarında yapmış oldukları işlemler ile işletim sistemi üzerine komutlar gönderir. İşletim sistemi ise aldıkları bu komutları donanım üzerine iletir. Donanım da aldığı bu komutları istenmiş olan sonuçların ortaya çıkması açısından işler. İşletim sistemi ise bu verileri uygulama da yazılıma iletmektedir. Hazır olarak programda çalışan kullanıcı yapmış olduğu bu işlemin böylelikle karşılığını almaktadır.

Yazılım Çeşitleri Nelerdir?

Yazılımlar, ilk olarak farkına varılmasa da gündelik yaşamın nerdeyse her yerinde karşımıza çıkmaktadır. Eğlence, sanayi, sağlık, eğitim ve e-ticaret gibi sayısız alan içerisinde ve farklı sektörlerde, günümüzde henüz görülmeyen kodlarla harekete geçirilmiş olan araçlar kullanılmaktadır. Bu geniş olan kullanım alanı içerisinde farklı olan ihtiyaçlara karşılık oluşturarak farklı bulunan türlerin ortaya çıkmasına sebebiyet vermektedir. Yazılım çeşitleri;

Uygulama Yazılımları

Kullanıcı odaklı olarak geliştirilmiş yazılımlardır. Belirli bir amacın gerçekleştirilmesi ya da bulunan bir ihtiyacı karşılamak açısından tasarlanmışlardır. İnternet üzerinde gezinmeyi sağlamakta olan internet tarayıcıları, resim oluşturma programları ya da elektronik olan cihazların eğlence potansiyellerini ortaya çıkaracak olan oyunlar bu kategori içerisine dâhildir. Bu uygulama yazılımları hem bilgisayarların hem de akıllı cihazların kullanım alanını genişletmektedir.

Sistem Yazılımları

Bu yazılım çeşidi donanım ve uygulamalar arasında bulunan bağlantıyı sağlamaktadır. Kendi içerisinde üç ayrı kategorisi bulunmaktadır. İlk olarak aralarından en bilineni işletim sistemi olmaktadır. Bu sistem cihaz içerisinde tüm uygulamalarda çalışmaktadır. Bu uygulamaların donanım kaynaklarına ulaşmasını sağlamaktadır. Windows, Android, iOS, macOS ve Linux işletim sistemleri arasında en çok bilinen örnekleridir. Bilgisayar cihazıyla bağlantı kuran herhangi bir aygıtın çalışmasını sağlamakta olan sürücüler, diğer türüdür. Son sistem yazılımı türü olan hizmet programları ise bilgisayarın bakımını gerçekleştirmesini kolaylaştırıp kullanıcılarının disklerini biçimlendirmelerini, dosya transferi gerçekleştirmelerini ve de virüs temizleme gibi işlemleri gerçekleştirmelerini sağlamaktadır.

Bilgisayar Yazılımları

Programların ve de verilerin de arasında yer aldığı bilgisayar sistemleri açısından işlenmekte olan tüm bilgiler bu başlık altında incelenmektedir. Bilgisayar donanımlarının çalışmasını ve de işlevsel halde olmasını sağlamakta olan komutlar bilgisayar yazılımı olarak tanımlanmaktadır.

Elektronik Yazılımlar

Elektronik olan cihazın çalışma durumunu sağlaması açısından geliştirilmişlerdir. Sanayi içerisinde kullanılan büyük olan makinelerden daha küçük olan ev aletlerine kadar pek çok cihaz bu komutların bulunması sayesinde çalışır.

Zararlı Yazılım Çeşitleri

Zararlı yazılımlar, bilgisayar sistemine sızarak zararlı işlemleri gerçekleştiren kötü amaçlı olan yazılımlara verilen addır. Zararlı yazılımlar genel olarak, sistem kaynaklarını kullanıp hedef olan kişinin bilgisayarını yavaşlatarak, verileri çalar ya da kullanıcının bilgisi olmadan işlem gerçekleştirmektedir. Zararlı yazılım çeşitleri;

İnternet Virüsü

İnternet virüsleri, bir bilgisayarın işletim sistemlerine zarar vermekte olan ya da bilgisayarlara zararı bulunan yazılımları yüklemekte olan bir kötü amaçlı yazılımdır. İnternet virüsleri genel olarak e-posta eklerinden, indirme linklerinden ya da sahte internet siteleri üzerinden yayılmaktadır.

İnternet virüsleri bilgisayara giriş yaptıktan sonrasında kendi kendine çoğalır ve de diğer bilgisayarlara yayılım göstermektedir. İnternet virüsleri geniş kullanıcı tabanlarına yayılarak büyük zararlar oluşturmaktadır. Bilgisayarı yavaşlatarak kullanıcı bilgilerinin çalınması, dosyaların silinmesi ya da bilgisayarın kullanılmaması gibi sorunlara sebep olmaktadırlar.

Casus Yazılımı

Casus yazılımı ya da diğer adıyla spyware, bir bilgisayar ya da mobil cihaz kullanıcıların bilgileri ya da izinleri olmadan, pek çok farklı izleme işlevi gerçekleştirerek kurgulanan kötü amaçlı yazılımdır.

Casus yazılımlar bilgisayar kullanıcılarının aktivitesini izlemektedir. Bilgilerini çalar ya da izinsiz bir şekilde kullanarak kişisel yaşama ya da iş faaliyetleri açısından casusluk gerçekleştirmektedir. Bu yazılım türü kişilerin bilgisayarlarına ya da mobil cihazlarına kullanıcıların farkında olmadan e postasını ya da tarayıcı da dosya açması pek çok farklı yöntem kullanarak bulaşmaktadır.

Casus yazılımlar, bilgisayar üzerinde klavye girdileri, şifreler, tarayıcı geçmişi, kişisel olan belgeler, fotoğraflar ve işletme gizlilik bilgilerini çalmaktadır. Ayrıca casus yazılımları, reklam yazılımları ya da çerezler ile birleştirip kullanıcıların internet tarama alışkanlıklarını izleyip kullanıcıların profillerini oluşturur. Bu bilgilerin kullanılıp kişiselleştirilen alışkanlıkları izlenerek, kullanıcıların profilleri oluşturabilir ve bilgiler kullanılarak kişiselleştirilen reklamların gösterilmesi açısından pazarlama firmalarını satmaktadır.

Kötü Amaçlı Reklam Yazılımı

Kötü amaçlı bulunan reklam yazılımları reklam içerisinde ya da reklam tarafından yönlendirilmiş olan internet sayfasında, kötü amaçlı yazılımın yayılması açısından bir yazılımdır.

Kötü amaçlı olan reklam yazılımları, reklamların yayınlanmış olduğu internet sitelerinde görüntülenmekte olan reklamlar aracılığı ile bulaş göstermektedir. Bu yazılımlar reklamın içerisine yerleştirilmektedir. Reklama tıklanması sonucunda ya da fare hareketleri sonucunda indirilerek bilgisayarlara ya da mobil cihazlara bulaşmaktadır. Kötü amaçlı olan reklam yazılımları dosyaların silinmesi, şifrelerin çalınması, kişisel bilgilerin çalınması ya da bilgisayarın zararlı faaliyetlerine katılmasına sebebiyet vermektedir.

Uygulama Yazılım Çeşitleri

Uygulama yazılımı, doğrudan şekilde son kullanıcı açısından ya da bazı durumlar içerisinde başka bir uygulama açısından belirli olan bir işlevi yerine getirmekte olan bir bilgisayar yazılımıdır. Uygulama yazılımları kullanıcıların elektronik tabloları, belgeleri, veri tabanları ve yayınlar oluşturmalarını, çevrimiçi olarak araştırma gerçekleştirmeleri, e posta gönderilmesi, işletme yürütülmesi, grafik tasarlanması ve işletme yürütülmesi gibi görevlerin tamamlanmasını sağladıklarından dolayı genelde üretkenlik göstermekte olan programlardır.

Uygulama yazılımları tasarlanmış olan görevlere özel olarak oluşturulmuştur. Hesap makine uygulaması kadar basit olabildiği gibi kelime işlemcisi gibi karmaşık yapıda da olabilmektedir. Örnek vermek gerekirse Microsoft Word ya da Microsoft Office adlı uygulamalarında yazılım paketi karmaşık yapıda bir kelime işlemci uygulamasıdır. Yazılım paketleri işlevselliği bulunan bir yazılım uygulamasıdır. Ofis yazılımları kelime işlenmesi, veri tabanı, sunum ve e posta uygulamalarını içermektedir. Adobe Creative Suite gibi olan grafik paketleri görüntü oluşturulması ve düzenlenmesi açısından uygulamaları içerirken, Sony Audio uygulaması ses üretilmesini sağlamaktadır.

Uygulamalar, çalışmaları açısından bilgisayarların işletim sistemlerini (OS) ve de diğer destekleyici bulunan programları, bu sebeple de tipik açıdan sistem yazılımlarını kullanmaktadır.

Uygulama yazılım çeşitleri arasında;

Kelime işleme yazılımları
Veri tabanı programları
Eğlence amaçlı yazılımlar
İş yazılımları
Eğitim amaçlı yazılımlar
Bilgisayar destekli olan tasarım (CAD) yazılımları
Elektronik tablo yazılımları
İnternet tarayıcı programları
Dağıtım araçları yazılımları
İletişim platformları yazılımları yer almaktadır.

Uygulama yazılım çeşitleri onu çalıştırmakta olan teknolojiden tamamen soyutlanmış durumdadır. Programlarda soyutlama durumları son kullanıcılar açısından görülmekte olan ürünlerin yüzeyin altında yer alan detayları açık bir şekilde göstermemiş oldukları anlamına gelmektedir. Uygulama geliştirilmesinde bu durum uygulamayı yönetmekte olan program ve de kod anlamına gelmektedir. Kullanıcılar programın nasıl yazılmış olduğunu bilinmesine gerek bulunmamaktadır. Sadece ara yüzleri kullanılmalıdır.

Donanım ve Yazılım Çeşitleri Nelerdir

Donanım yazılım arasında bulunan etkileşim bilgisayarın temeli olmaktadır. Yazılım, donanım programlarının üzerinde çalışıp talimatları işleyerek, donanım bu talimatların gerçekleştirecek olan fiziksel mekanizmalara sahip olmaktadır. Donanım ve yazılım çeşitleri;

İşletim Sistemi ve Donanım Arayüzü

İşletim sistemleri donanım bileşenlerini kontrol ederek uygulama yazılımlarının donanım kaynaklarına erişim sağlamasına yardımcı olur. Örnek olarak yazıcının kullanılması için işletim sistemi, yazıcı donanımları ile iletişim kurup yazılım sürücülerine ihtiyaç duymaktadır.

Donanım Bağımlılıkları

Bazı yazılım türleri, belirli bulunan donanım özelliklerine ya da kapasitelere bağlı olmaktadır. Örnek olarak, yüksek olan performanslı oyunlar güçlü olan bir GPU gerektirmekteyken, veri analizi yazılımları ise genel olarak yüksek işlem gücüne sahip bir RAM kapasitesine ihtiyacı olmaktadır.

Yazılım Optimizasyonu

Yazılım geliştirenler, yazılımların belirli olan donanım durumlarını yapılandırmaları açısından optimize edilmektedir. Bu, yazılımların daha verimli bir şekilde çalışmasını ve de donanım kaynaklarının daha etkin bir şekilde kullanılmasını sağlamaktadır.

Sürücüler ve Firmware

Donanım bileşenleri genel olarak kendi yazılım durumlarına (firmware) sahip olmaktadır ve işletim sistemleri ile etkileşime girebilmek açısından sürücülerine ihtiyaç duymaktadır. Bu sürücüler genel olarak, donanımlarının doğru şekilde tanınmalarını ve kullanılmasını sağlamaktadır.

Sistem Güncellemeleri ve Uyumluluk

Yazılım güncellemeler bazı durumlarda donanım gereksinimlerini de değiştirmektedir. Güncellenmiş olan bir işletim sistemi, daha yeni olan donanım özelliği isteyebilir.

Teknoloji Bağımlılığı hakkında birkaç araştırma sonucu paylaşım yaptık.

Programlama Dilleri sizler için birkaç şey paylaştık.